Η Γέννηση του Χριστού (Μέρος 2)
Για το πρώτο μέρος αυτής της μελέτης δες το άρθρο: «Η Γέννηση του Χριστού (Μέρος Ι)»
Τελειώνοντας το κύριο άρθρο του προηγούμενου τεύχους υποσχέθηκα ότι θα συνεχίζαμε και σ’ αυτό το τεύχος για να εξετάσουμε κάποια επιπρόσθετα πράγματα σχετικά με την γέννηση του Χριστού. Από τις αναφορές που αφήσαμε χωρίς να εξετάσουμε, το κατά Λουκά 2/β/21-38 μιλάει για την περιτομή του Χριστού και την επίσκεψη στον Ναό, ενώ το κατά Ματθαίο 2/β/ αναφέρεται στην επίσκεψη των Μάγων και στην φυγή στην Αίγυπτο. Σήμερα, και για λόγους χώρου, θα επικεντρώσουμε την προσοχή μας στο κατά Ματθαίο 2/β/, αφήνοντας στον αναγνώστη να μελετήσει μόνος του τις αναφορές του κατά Λουκά σχετικά με την περιτομή και την επίσκεψη στον Ναό.
1. Κατά Ματθαίο 2/β: Η επίσκεψη των Μάγων και η φυγή στην Αίγυπτο
Το γεγονός ότι στο προηγούμενο τεύχος δεν συζητήσαμε την επίσκεψη των Μάγων σαν κάτι που συνέβη μαζί με την επίσκεψη των βοσκών την νύχτα της γέννησης, ίσως να έχει κάνει κάποιους αναγνώστες να αναρωτιούνται αφού η παράδοση διδάσκει ότι αυτές οι δυο επισκέψεις συνέβησαν ταυτόχρονα. Παρόλα αυτά, έχουμε ήδη διαβάσει στο τελευταίο τεύχος τις αναφορές του κατά Λουκά στην επίσκεψη των βοσκών και όπως έχουμε δει δεν γίνεται καμία αναφορά σχετικά με Μάγους που πιθανόν να ήταν εκεί ή να ήρθαν έπειτα. Για το εάν και κατά πόσο οι Μάγοι επισκέφτηκαν τον Ιησού την νύχτα της γέννησης, καθώς και για κάποια άλλα πράγματα τα οποία είναι σχετικά με την επίσκεψη τους, θα πάμε στο κατά Ματθαίο 2/β/, όπου ξεκινώντας από τον στίχο 1 διαβάζουμε:
Κατά Ματθαίο 2/β/1
"ΑΦΟΥ δε εγεννήθη ο Ιησούς εν Βηθλεέμ της Ιουδαίας, επί των ημερών Ηρώδου του βασιλέως, ιδού, μάγοι από ανατολών ήλθον εις Ιεροσόλυμα"
Σύμφωνα με το παραπάνω απόσπασμα οι Μάγοι δεν ήρθαν στο Ιεροσόλυμα παρά μόνο ΑΦΟΥ ο Ιησούς είχε ήδη γεννηθεί. Αφού λοιπόν έφτασαν στα Ιεροσόλυμα μετά την γέννηση του Χριστού, και αφού έμειναν εκεί ικανό χρόνο για να συμβούν τα γεγονότα των στίχων 2-9 (άφιξη στα Ιεροσόλυμα. αναζήτηση του Χριστού εκεί. ο Ηρώδης μαθαίνει για τον σκοπό της επίσκεψης των Μάγων και καλεί τους αρχιερείς και του γραμματείς του λαού για να του πουν τον τόπο γέννησης του Μεσσία. αφού μαθαίνει την απάντηση τους, καλεί μυστικά τους Μάγους και προσπαθεί να μάθει με ακρίβεια πότε το αστέρι φάνηκε. τέλος στέλνει τους Μάγους στην Βηθλεέμ) είναι ξεκάθαρο ότι δεν θα μπορούσαν να είναι στην Βηθλεέμ την νύχτα της γέννησης μαζί με τους βοσκούς, όπως η παράδοση θέλει. Αν και λοιπόν δεν μπορούμε για την ώρα να πούμε με βεβαιότητα πόσο μετά την γέννηση η επίσκεψη των Μάγων έγινε, εντούτοις μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι αυτή δεν έγινε την νύχτα της γέννησης. Αργότερα θα έχουμε την ευκαιρία να πούμε περισσότερα πάνω σ’ αυτό.
Σχετικά τώρα με τους Μάγους και την ταυτότητα τους, δεν θα πρέπει να παρασυρθούμε από την σημερινή σημασία της λέξης "μάγος". Η λέξη αυτή όντως έχει χρησιμοποιηθεί στην Βίβλο με την έννοια που περίπου έχει και σήμερα, δηλαδή με την έννοια του ανθρώπου που κάνει διάφορες μαγείες ερχόμενος σε επαφή με τον Σατανικό χώρο και τις δυνάμεις του. Μ’ αυτήν την έννοια η λέξη αυτή χρησιμοποιείται στις Πράξεις 13/ιγ/6, 8 και Πράξεις 8/η/9. Παρόλα αυτά, αυτή δεν είναι η μόνη σημασία που η λέξη "μάγος" έχει. Πέρα απ’ αυτήν την έννοια, η λέξη αυτή χρησιμοποιούνταν και για να δηλώσει μια κάστα ιερέων και σοφών μεταξύ των Μήδων, των Περσών και των Βαβυλώνιων, των οποίων η εκπαίδευση ήταν, μεταξύ άλλων, η αστρονομία και οι φυσικές επιστήμες και στις οποίες πέρα από την επιστημονική προσέδιδαν και πνευματική χροιά1. Η LXX (μετάφραση των εβδομήκοντα) χρησιμοποιεί την λέξη "μάγος" με αυτήν την σημασία στο βιβλίο του Δανιήλ (δες Δανιήλ 1/α/20, 2/β/2, 10, 27, 4/δ/7, 5/ε/7, 11). Έτσι όταν στον Δανιήλ 5/ε/11 διαβάζουμε ότι ο Δανιήλ ήταν "άρχοντας των μάγων" αυτό που εννοεί είναι ότι ήταν άρχοντας αυτής της κάστας των πολυμαθών ανθρώπων. Σ’ αυτήν ακριβώς την κάστα ανήκαν και οι Μάγοι που επισκέφτηκαν τον Χριστό. Αυτό είναι ξεκάθαρο από τα ακόλουθα γεγονότα:
i) ήρθαν "εξ’ ανατολών" δηλαδή από τον τόπο στον οποίο ζούσε η κάστα των μάγων.
ii) Ήταν τακτικοί παρατηρητές του ουρανού, το οποίο με την σειρά του σημαίνει ότι είχαν εκπαιδευτεί και είχαν ικανότητες στη αστρονομία.
iii) Ήρθαν ερευνώντας για τον Μεσσία (δες τα σχόλια μας πάνω στο κατά Ματθαίο 2/β/3-4). Ένας μάγος, σαν τον Ελυμά (Πράξεις 13/ιγ/6-11), που όπως η Γραφή λέει ήταν "γιος του Διαβόλου" δεν θα το έκανε πότε αυτό.
iv) Ήταν δεκτικοί στο να λάβουν αποκάλυψη από τον Θεό και υπάκουοι ώστε να την ακολουθήσουν (κατά Ματθαίο 2/β/12). Ο Θεός δεν θα είχε πότε επικοινωνήσει μαζί τους εάν αυτοί ήταν μάγοι με την σημερινή έννοια του όρου, δηλαδή όργανα διαβολικών πνευμάτων.
Έχοντας ξεκαθαρίσει την ταυτότητα των Μάγων, μπορούμε τώρα να προχωρήσουμε μπροστά:
Κατά Ματθαίο 2/β/1-2
"ΑΦΟΥ δε εγεννήθη ο Ιησούς εν Βηθλεέμ της Ιουδαίας, επί των ημερών Ηρώδου του βασιλέως, ιδού, μάγοι από ανατολών ήλθον εις Ιεροσόλυμα, λέγοντες, Που είναι ο γεννηθείς βασιλεύς των Ιουδαίων; διότι είδομεν τον αστέρα αυτού εν τη ανατολή, και ήλθομεν διά να προσκυνήσωμεν αυτόν."
Ερχόμενοι οι Μάγοι στο Ιεροσόλυμα άρχισαν να ψάχνουν για τον ήδη γεννηθέντα βασιλιά των Ιουδαίων. Όπως είπαν, είχαν δει το αστέρι του στην ανατολή και γι’ αυτό ήρθαν να τον προσκυνήσουν. Τα νέα όμως της γέννησης του βασιλιά αυτού δεν έκαναν τον Ηρώδη ευτυχή. Το κατά Ματθαίο 2/β/3-4 μας λέει:
Κατά Ματθαίο 2/β/3-4
"Ακούσας δε Ηρώδης ο βασιλεύς, εταράχθη, και πάσα η Ιερουσαλήμ μετ’ αυτού. Και συνάξας πάντας τους αρχιερείς και γραμματείς του λαού, ηρώτα να μάθει παρ’ αυτών που ο Χριστός γεννάται"
Το γεγονός ότι ο Ηρώδης άρχισε να ερευνά για τον τόπο γέννησης του Μεσσία δείχνει ότι οι Μάγοι δεν ερευνούσαν για έναν συνηθισμένο βασιλιά των Ιουδαίων. Αντ’ αυτού ήταν πλήρως ενήμεροι ότι το άστρο το οποίο είδαν ανακοίνωνε την γέννηση ΤΟΥ βασιλιά των Ιουδαίων, δηλαδή του Μεσσία, του Χριστού. Γι’ αυτόν είχαν έρθει από την ανατολή.
Κατά Ματθαίο 2/β/5-6
"Εκείνοι δε είπον προς αυτόν, Εν Βηθλεέμ της Ιουδαίας. διότι ούτως είναι γεγραμμένον διά του προφήτου, "Και συ Βηθλεέμ, γη Ιούδα, δεν είσαι ουδόλως ελαχίστη μεταξύ των ηγεμόνων του Ιούδα. διότι εκ σου θέλει εξέλθει ηγούμενος, όστις θέλει ποιμάνει τον λαόν μου τον Ισραήλ."
Η παραπομπή από την Παλαιά Διαθήκη η οποία αναφέρεται είναι από τον Μιχαία 5/ε/2. Οι αρχιερείς και οι γραμματείς είχαν δίκιο στο να προσδιορίσουν την Βηθλεέμ σαν τον τόπο γέννησης του Χριστού. Μέσω λοιπόν της Γραφής, ο Ηρώδης ήταν πλήρως ενήμερος ότι ο Μεσσίας είχε ήδη γεννηθεί στην Βηθλεέμ, λίγα μόνο χιλιόμετρα μακριά από το παλάτι του. Παρόλα αυτά, το γεγονός ότι ο Ηρώδης είχε γνώση της Γραφής δεν σημαίνει και ότι έκανε και καλή χρήση αυτής. Μάλιστα όπως θα δούμε, χρησιμοποίησε αυτή την γνώση στη προσπάθεια του να βρει και να σκοτώσει τον Χριστό, αφού το διεστραμμένο μυαλό του πίστευε ότι το παιδί αυτό ήταν.........απειλή για τον θρόνο του. Εάν και η περίπτωση του Ηρώδη είναι λίγο ακραία, κάνει εντούτοις ξεκάθαρο ότι η γνώση της Γραφής δεν είναι αρκετή για να παραγάγει ένα θετικό αποτέλεσμα. Και αυτό γιατί ένα θετικό αποτέλεσμα απαιτεί επίσης την ύπαρξη μιας καρδιάς η οποία είναι μαλακή αρκετά για να πιστέψει με ειλικρίνεια και να εξασκήσει αυτή την γνώση. Με άλλα λόγια για να παραγάγει ο Λόγος ένα θετικό αποτέλεσμα θα πρέπει, η απλή εγκεφαλική γνώση της Γραφής να μετατραπεί σε γνώση την οποία έχουμε περάσει στην καρδιά μας με την ανανέωση του νου μας (Ρωμαίους 12/ιβ/1-2, Εφεσίους 4/δ/17-24, Κολοσσαείς 3/γ/1-17). Εάν αυτό δεν γίνει, τότε μπορεί να γνωρίζω για παράδειγμα όλες τις αναφορές που λένε ότι πρέπει να αγαπώ, αλλά να μην αγαπώ!! Μπορεί να διδάσκω άλλους να μην φθονούν και εγώ ο ίδιος να φθονώ! Μπορεί να μιλάω για το ΕΝΑ σώμα του Χριστού άλλα όταν έρχεται στην εφαρμογή, να θεωρώ το δόγμα ή την ομάδα μου σαν "ΤΟ σώμα" και όλους τους άλλους Χριστιανούς σαν κατώτερους μου!! Οποτεδήποτε γνωρίζουμε την Γραφή και δεν την έχουμε βάλει στην καρδιά μας με την ανανέωση του νου μας, η γνώση μας δεν είναι παρά απλή εγκεφαλική γνώση η οποία χρειάζεται να περάσει από το κεφάλι στην καρδιά πριν να φέρει ένα θετικό αποτέλεσμα.
Αλλά ας επιστρέψουμε και πάλι στο κύριο θέμα του άρθρου μας. Αφού λοιπόν ο Ηρώδης έμαθε τον τόπο γέννησης του Χριστού κάλεσε μυστικά τους Μάγους προσπαθώντας να μάθει με ακρίβεια τι ώρα το αστέρι παρουσιάστηκε:
Κατά Ματθαίο 2/β/7
"Τότε ο Ηρώδης, καλέσας κρυφίως τους μάγους, εξηκρίβωσε παρ’ αυτών τον χρόνον που εφάνηκε το άστρον" (Βάμβας - "Η Καινή Διαθήκη κατά Νεοελληνικήν απόδοσιν")
Ο λόγος που ο Ηρώδης ήθελε να εξακριβώσει το πότε το αστέρι παρουσιάστηκε ήταν επειδή μέσω αυτής της πληροφορίας θα μπορούσε να γνωρίζει με ακρίβεια την ηλικία του Χριστού. Θα δούμε αργότερα πως χρησιμοποίησε αυτήν την πληροφορία:
Κατά Ματθαίο 2/β/8
"και πέμψας αυτούς εις Βηθλεέμ, είπε, Πορευθέντες ακριβώς εξετάσατε περί του παιδίου. αφού δε εύρητε, απαγγείλατε μοι, διά να έλθω και εγώ να προσκυνήσω αυτό"
Ο Ηρώδης έστειλε τους Μάγους στην Βηθλεέμ και τους είπε να επιστρέψουν πάλι σ’ αυτόν για να του πουν τα αποτελέσματα της έρευνας τους, έτσι ώστε, όπως είπε, να πάει και να προσκυνήσει και αυτός τον Χριστό. Παρόλα αυτά, σύντομα θα δούμε ότι ψεύδονταν και ότι αυτό που στη πραγματικότητα ήθελε ήταν να μάθει που το παιδί ήταν ώστε να το σκοτώσει. Μετά απ’ αυτόν τον διάλογο με τον Ηρώδη, οι Μάγοι αναχώρησαν για την Βηθλεέμ:
Κατά Ματθαίο 2/β/9-10
"Εκείνοι δε ακούσαντες του βασιλέως ανεχώρησαν. και ιδού ο αστήρ, τον οποίον είδον εν τη ανατολή, προεπορεύτο αυτών, εωσού ελθών εστάθη επάνω όπου ήτο το παιδίον. Ιδόντες δε τον αστέρα, εχάρησαν χαράν μεγάλην σφόδρα"
Όταν το κείμενο λέει ότι το αστέρι "ελθών εστάθη επάνω όπου ήτο το παιδίον" δεν εννοεί ότι στάθηκε ένα μέτρο πάνω από τον χώρο στον οποίο ήταν ο Ιησούς. Αυτό που εννοεί είναι ότι στάθηκε στον ουρανό πάνω από την περιοχή που ήταν ο Ιησούς δηλαδή πάνω από την Βηθλεέμ. Επίσης δεν υπάρχει καμιά ένδειξη ότι το αστέρι αυτό ήταν εξαιρετικά φωτεινό ή μεγάλο. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει καμιά ένδειξη ότι κάποιος άλλος εκτός των Μάγων το πρόσεξε. Προφανώς λοιπόν η σημαντικότητα αυτού του αστεριού δεν ήταν στην φωτεινότητα του ή στο μέγεθος του αλλά στην σημασία του που ήταν ότι ο Ιησούς, ο Μεσσίας, γεννήθηκε.
Κατά Ματθαίο 2/β/11
"Και ελθόντες εις την ΟΙΚΙΑΝ εύρον το παιδίον μετά Μαρίας της μητρός αυτού, και πεσόντες προσεκύνησαν αυτό, και ανοίξαντες τους θησαυρούς αυτών, προσέφεραν εις αυτό δώρα, χρυσόν και λίβανον και σμύρναν."
Διάφορα πράγματα αξίζει να σημειωθούν σ’ αυτό το απόσπασμα. Πρώτα απ’ όλα, σύμφωνα με την Γραφή, οι Μάγοι δεν βρήκαν τον Ιησού σε ένα στάβλο αλλά ΣΕ ΟΙΚΙΑ, σε σπίτι, δηλαδή σε έναν χώρο όπου αυτός, η Μαρία και ο Ιωσήφ ζούσαν κανονικά και όπως όλοι. Είναι προφανές λοιπόν ότι αυτή δεν είναι η νύχτα της γέννησης αλλά μετά την γέννηση. Μπορούμε λοιπόν απ’ αυτά να συμπεράνουμε ότι μετά την γέννηση του Χριστού, ο Ιωσήφ και η Μαρία εγκαταστάθηκαν σε ένα σπίτι στην Βηθλεέμ.
Επίσης κάτι άλλο που θα πρέπει να υπογραμμιστεί, είναι ότι εάν και ο Λόγος μας λέει ότι οι Μάγοι έφεραν τριών ειδών δώρα: χρυσό, λίβανο και σμύρνα, δεν λέει πουθενά ότι οι Μάγοι ήταν τρεις. Αυτό που οι Βίβλος λέει είναι ότι ήταν πληθυντικού αριθμού, το οποίο σημαίνει ότι ήταν περισσότεροι από ένας. Πόσο περισσότεροι δεν μπορούμε να γνωρίζουμε με ακρίβεια αφού η Βίβλος δεν λέει. Πιθανότατα όμως να ήταν περισσότεροι από δυο ή τρεις αφού τέτοια μακρινά ταξίδια συνήθως οργανώνονταν σε μεγάλα καραβάνια για λόγους ασφαλείας.
Αφού επισκέφτηκαν τον Ιησού, οι Μάγοι ήταν έτοιμοι να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Παρόλα αυτά είχαν υποσχεθεί να επιστρέψουν πρώτα από τον Ηρώδη για να του πούνε τα αποτελέσματα της έρευνας τους. Έπειτα ο Ηρώδης, έχοντας τις πληροφορίες από τους Μάγους, θα έστελνε αμέσως τον στρατό του εκεί για να σκοτώσει το παιδί. ΑΛΛΑ σ’ αυτό το κρίσιμο σημείο, ο Θεός παρενέβη:
Κατά Ματθαίο 2/β/12
"και αποκαλυφθέντες θεόθεν κατ’ ονάρ να μην επιστρέψωσι προς τον Ηρώδην, δι’ άλλης οδού ανεχώρησαν εις την χώραν αυτών.
Ο Θεός παρενέβη και είπε στους Μάγους να μην επιστρέψουν στον Ηρώδη αλλά να φύγουν από άλλο δρόμο. Επιπρόσθετα, γνωρίζοντας τι ο Ηρώδης θα έκανε αφού ανακάλυπτε ότι οι Μάγοι τον απάτησαν, ειδοποίησε τον Ιωσήφ:
Κατά Ματθαίο 2/β/13
"Αφού δε αυτοί ανεχώρησαν, ιδού, άγγελος Κυρίου φαίνεται κατ’ ονάρ εις τον Ιωσήφ, λέγων, Εγερθείς παρέλαβον το παιδίον και την μητέρα αυτού, και φεύγε εις Αίγυπτον. και έσω εκεί εωσού ειπώ σοι. διότι μέλει ο Ηρώδης να ζητήσει το παιδίον, διά να απολέση αυτό."
Δείτε πόσο υπέροχα ο Θεός προστάτεψε τον Ιησού από την απειλή του Ηρώδη και την ίδια στιγμή, από την απειλή εκείνου που δρούσε πίσω από τον Ηρώδη δηλαδή του Διαβόλου. Πρώτα είπε στους Μάγους να μην επιστρέψουν στον Ηρώδη. Αυτό ήταν αναγκαίο αφού η Βηθλεέμ ήταν μόνο 8 χιλιόμετρα μακριά από την Ιερουσαλήμ και επομένως, αν οι Μάγοι πήγαιναν στον Ηρώδη, δεν θα υπήρχε χρόνος για τον Ιωσήφ, την Μαρία και τον Ιησού να εγκαταλείψουν την Βηθλεέμ. Έπειτα, αφού εξασφάλισε ότι οι Μάγοι δεν θα επέστρεφαν στον Ηρώδη, είπε στον Ιωσήφ να πάρει την Μαρία και τον Ιησού και να φύγουν στην Αίγυπτο. Έτσι όταν ο Ηρώδης ανακάλυψε ότι οι Μάγοι δεν θα γύριζαν σ’ αυτόν, ο Ιησούς ήταν ήδη πολύ μακριά. Πραγματικά, τι υπέροχος, σοφός και γεμάτος φροντίδα είναι ο Θεός. Όταν κοιτάμε σ’ Αυτόν πάντα γνωρίζει πως να μας ανοίγει ένα δρόμο. Δεν υπάρχει τίποτα από το οποίο ο Θεός δεν μπορεί να μας ελευθερώσει. Όπως η προς Ρωμαίους 8/η/35, 37 λέει: "Τις θέλει μας χωρίσει από της αγάπης του Χριστού; Θλίψις ή στεναχώρια, ή διωγμός, ή πείνα, ή γυμνότης, ή κίνδυνος ή μάχαιρα; Αλλ’ εις ΠΑΝΤΑ ΤΑΥΤΑ [την θλίψη, την στεναχώρια, τον διωγμό κτλ] ΥΠΕΡΝΙΚΩΜΕΝ διά του αγαπήσαντος ημάς." Χρειάστηκε ο Ιωσήφ, η Μαρία και ο Ιησούς να φύγουν για μια άλλη χώρα προκειμένου να αποφύγουν την απειλή του Διαβόλου. Σίγουρα θα ήταν πολύ καλύτερα αν δεν υπήρχε απειλή και έμεναν στο σπίτι τους χωρίς να έχουν να υποστούν την ταλαιπωρία της μετακίνησης στην Αίγυπτο. Όμως, η αλήθεια είναι ότι υπάρχει εχθρός και απειλή. Αντί να γκρινιάζουμε γι’ αυτό ή να το αγνοούμε, θα πρέπει να το αναγνωρίσουμε και να τον πολεμήσουμε φορώντας την πανοπλία του Θεού (Εφεσίους 6/ς/10-17) και ακολουθώντας τις συμβουλές Του οι οποίες μας δίνονται μέσω της Βίβλου και μέσω του πνεύματος. Ας δούμε λοιπόν τι ο Ιωσήφ αποφάσισε να κάνει:
Κατά Ματθαίο 2/β/14-15
"Ο δε εγερθείς παρέλαβε το παιδίον και την μητέρα αυτού διά νυκτός και ανεχώρησεν εις Αίγυπτον. και ήτο εκεί έως της τελευτής του Ηρώδου. διά να πληρωθεί το ρηθέν υπό του Κυρίου διά του προφήτου, λέγοντος, "Εξ Αιγύπτου εκάλεσα τον υιόν μου."
Ο Ιωσήφ επέλεξε να υπακούσει στον Θεό. Αυτό σήμαινε ότι θα έπρεπε να υποστεί την ταλαιπωρία της μετακίνησης σε μια άλλη χώρα και μάλιστα μέσα σε συνθήκες χρονικής πίεσης. Όμως αλήθεια φανταστείτε τι θα συνέβαινε αν είχε αποφασίσει να μην υπακούσει: ο Ηρώδης θα έστελνε τον στρατό του στην Βηθλεέμ παγιδεύοντας τον Ιωσήφ, την Μαρία και τον Ιησού σε μια πολύ δύσκολη κατάσταση. Προσωπικά πιστεύω ότι ακόμα και αν ο Ιωσήφ ή οι Μάγοι είχαν επιλέξει να μην υπακούσουν τον Θεό, Αυτός θα έβρισκε ένα τρόπο να γλιτώσει τον Ιησού. Παρόλα αυτά το σίγουρο είναι ότι η όλη κατάσταση θα γίνονταν πολύ πιο σκληρή και δύσκολη. Είναι σίγουρα πολύ καλύτερο να αποφύγεις την παγίδα εξ’ αρχής, παρά να πέσεις μέσα και να σκέφτεσαι πως μπορείς να δραπετεύσεις.
Η παραπάνω αναφορά δεν είναι η μόνη στην οποία βρίσκουμε τον Ιωσήφ να ακολουθεί αυτά που ο Θεός του είχε πει. Οι αναφορές στο κατά Ματθαίο 1/α/20-24, 2/β/20-21, 2/β/22 είναι όλες αναφορές οι οποίες δείχνουν έναν άνθρωπο πλήρη πίστεως, ο οποίος ήταν έτοιμος να κάνει αμέσως οτιδήποτε ο Θεός ήθελε απ’ αυτόν να κάνει. Δεν ήτανε τυχαίο ότι η Μαρία, η μητέρα του Ιησού, παντρεύτηκε αυτόν τον άνδρα, ούτε είναι κάτι το οποίο συνέβη μόνο για τους γενεαλογικούς λόγους που εξετάσαμε στο προηγούμενο τεύχος. Επιπρόσθετα με αυτούς τους λόγους, ο Ιωσήφ ήτανε Ο ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ άνδρας για το μεγάλωμα και την φροντίδα του Ιησού.
Αλλά ας επιστρέψουμε ξανά στο θέμα μας. Έτσι αφού ο Ιωσήφ έλαβε την σχετική εντολή από τον Θεό, πήρε την Μαρία και τον Ιησού και αναχωρήσανε για την Αίγυπτο.
Τώρα, αφού ο Ηρώδης είδε ότι είχε απατηθεί από τους Μάγους, αντέδρασε πολύ βίαια:
Κατά Ματθαίο 2/β/16-18
"Τότε ο Ηρώδης , ιδών ότι ενεπαίχθη υπό των μάγων, εθυμώθη σφόδρα, και αποστείλας εφόνευσε πάντας τους παίδας τους εν Βηθλεέμ, και εν πάσι τοις ορίοις αυτής, από δυο ετών και κατωτέρω, κατά τον καιρόν το οποίον εξηκρίβωσε παρά τον Μάγων. Τότε επληρώθη το ρηθέν υπό Ιερεμίου του προφήτου, λέγοντος, "Φωνή ηκούσθη εν Ραμά, θρήνος και κλαυθμός και οδυρμός πολύς. η Ραχήλ έκλαιε τα τέκνα αυτής, και δεν ήθελε να παρηγορηθεί, διότι δεν υπάρχουσι."
Είναι σημαντικό να σημειώσουμε εδώ ότι σύμφωνα με την παραπάνω παράγραφο, ο Ηρώδης έθεσε το όριο της ηλικίας στα δυο χρόνια, "ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΚΑΙΡΟΝ ΤΟΝ ΟΠΟΙΟΝ ΗΚΡΙΒΩΣΕ ΠΑΡΑ ΤΩΝ ΜΑΓΩΝ". Όπως μπορεί να θυμόμαστε από τον στίχο 7, ο Ηρώδης είχε μάθει με ακρίβεια από του Μάγους, το πότε το αστέρι παρουσιάστηκε και απ’ αυτό ήταν σε θέση να γνωρίζει την ηλικία του Ιησού. Έτσι εάν ο Ιησούς γεννήθηκε όταν "ο αστέρας αυτού" παρουσιάστηκε "εν τη ανατολή", τότε μπορούμε να συμπεράνουμε ότι όταν οι Μάγοι τον επισκέφτηκαν και η σφαγή της Βηθλεέμ συνέβη, δεν ήταν σίγουρα περισσότερο από δυο ετών αν και όχι πολύ μικρότερος από τόσο2.
Κάποια στιγμή μετά την σφαγή της Βηθλεέμ, ο Ηρώδης πέθανε και έτσι ο Θεός είπε στον Ιωσήφ να γυρίσει στο Ισραήλ:
Κατά Ματθαίο 2/β/19-22
"Τελευτήσαντος δε του Ηρώδου, ιδού, άγγελος Κυρίου φαίνεται κατ’ ονάρ εις τον Ιωσήφ εν Αιγύπτω, λέγων, Εγερθείς παρέλαβε το παιδίον και την μητέρα αυτού, και ύπαγεν εις γην Ισραήλ. διότι απέθανον οι ζητούντες την ψυχήν του παιδίου. Ο δε εγερθείς παρέλαβε το παιδίον και την μητέρα αυτού και ήλθεν εις γην Ισραήλ. Ακουσας δε ότι ο Αρχέλαος βασιλεύει επί της Ιουδαίας αντί Ηρώδου του πατρος αυτού, εφοβήθη να υπάγη εκεί. αποκαλυφθείς δε θεόθεν κατ’ ονάρ, ανεχώρησεν εις τα μέρη της Γαλιλαίας."
Ο Ιωσήφ μετά από την εντολή του Θεού να γυρίσει στο Ισραήλ, πήρε την Μαρία και τον Ιησού και επέστρεψε στην χώρα του. Αρχικά, ήθελε να πάει και να εγκατασταθεί με την οικογένεια του στην Ιουδαία. Πιθανόν να σχεδίαζε να εγκατασταθεί ξανά στην Βηθλεέμ, την πόλη όπου αυτός και η οικογένεια του ζούσαν μετά την γέννηση του Ιησού και από την οποίαν έφυγαν για την Αίγυπτο. Παρόλα αυτά, όταν άκουσε ότι τον Ηρώδη διαδέχτηκε ο Αρχέλαος, φοβήθηκε να πάει εκεί και μετά από αποκάλυψη αποφάσισε να πάει βόρεια, στην Γαλιλαία. Τελικά εγκαταστάθηκε στην Ναζαρέτ, στην πόλη όπου αυτός και η Μαρία ζούσαν πριν να πάνε στην Βηθλεέμ (κατά Λουκά 2/β/4-5).
Κατά Ματθαίο 2/β/23
"και ελθών κατώκησεν εις πόλιν λεγόμενην Ναζαρέτ. διά να πληρωθή το ρηθέν διά των προφητών, ότι Ναζωραίος θέλει ονομασθή"
Απ’ όλα τα παραπάνω λοιπόν, είναι καθαρό ότι μετά την γέννηση του Ιησού στην Βηθλεέμ, ο Ιωσήφ και η οικογένεια του έμειναν εκεί μέχρι την επίσκεψη των Μάγων, πολλούς μήνες μετά την γέννηση. Εγκατέλειψαν την Βηθλεέμ σχεδόν αμέσως μετά την αναχώρηση των Μάγων, και πήγαν στην Αίγυπτο για να αποφύγουν τα κακά σχέδια του Ηρώδη. Όταν ο Ηρώδης πέθανε μετακινήθηκαν πίσω στο Ισραήλ. Ο αρχικός τους σκοπός ήταν να εγκατασταθούν στην Ιουδαία ξανά, αλλά μετά από αποκάλυψη, πήγαν στην Γαλιλαία και τελικά εγκαταστάθηκαν στην Ναζαρέτ.
2. Κατά Λουκά 2/β/39
Όπως είναι καθαρό από τα παραπάνω, η Μαρία, ο Ιωσήφ και ο Ιησούς εγκαταστάθηκαν στην Ναζαρέτ, αφού πρώτα πήγαν στην Αίγυπτο, το οποίο συνέβη όταν ο Ιησούς δεν απείχε πολύ από την ηλικία των δυο ετών. Κρατώντας όλα αυτά στον νου μας, είναι τώρα ώρα να ρίξουμε μια ματιά στο κατά Λουκά 2/β/39:
Κατά Λουκά 2/β/39
"Και αφού ετελείωσαν πάντα τα κατά τον νόμο του Κυρίου, υπέστρεψαν εις την Γαλιλαίαν, εις την πόλιν αυτών Ναζαρέτ."
Το γεγονός ότι αυτός ο στίχος έρχεται αμέσως μετά τις αναφορές στην επίσκεψη στον ναό (κατά Λουκά 2/β/21-38), σαράντα μια ημέρες μετά την γέννηση3 μπορεί να φέρει σύγχυση σε μερικούς. Ο λόγος είναι ότι εάν πάρουμε ξέχωρα αυτά που λέγονται στο κατά Λουκά απ’ αυτά που λέγονται στο κατά Ματθαίο, μπορεί να συμπεράνουμε ότι το κατά Λουκά λέει ότι ο Ιησούς, ο Ιωσήφ και η Μαρία επέστρεψαν στην Ναζαρέτ αμέσως μετά την επίσκεψη τους στον ναό (σαράντα μια μέρες μετά την γέννηση), ενώ το κατά Ματθαίο λέει ότι αυτοί επέστρεψαν εκεί όταν γύρισαν από την Αίγυπτο (πολλούς μήνες μετά την γέννηση). Παρόλα αυτά ένα συμπέρασμα σαν και αυτό δεν μπορεί να είναι σωστό αφού παραβιάζει μια πολύ θεμελιώδη αρχή Βιβλικής μελέτης. Σύμφωνα μ’ αυτήν την αρχή: για να φτάσεις σε σωστά συμπεράσματα, πρέπει να κάνεις σίγουρο ότι έχεις λάβει υπόψη σου ΟΛΕΣ τις αναφορές πάνω στο συγκεκριμένο γεγονός. Αντί λοιπόν να πάρουμε το κατά Ματθαίο ξεχωριστά από το κατά Λουκά, πρέπει να τα βάλουμε ΜΑΖΙ. Αν κάνουμε αυτό θα δούμε ότι αυτά που λέγονται στο κατά Ματθαίο 2/β δεν μπορεί παρά να συνέβησαν μεταξύ της επίσκεψης στον ναό (κατά Λουκά 2/β/21-38) και της επιστροφής στην Ναζαρέτ (κατά Λουκά 2/β/39).
Ο Θεός έχοντας περιγράψει αναλυτικά την "πλήρωση" διαφόρων προφητειών στο κατά Ματθαίο, και έχοντας επίσης περιγράψει αναλυτικά την "πλήρωση" των σχετικών που πρόσταζε ο νόμος στο κατά Λουκά, συνοψίζει όλες αυτές τις εκπληρώσεις στο κατά Λουκά 2/β/39 λέγοντας μας τι συνέβη αφού ο Ιησούς, η Μαρία και ο Ιωσήφ εκπλήρωσαν ΟΛΑ, δηλαδή "ΑΦΟΥ ΕΤΕΛΕΙΩΣΑΝ ΠΑΝΤΑ ΤΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΝΟΜΟ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ". Στα "ΠΑΝΤΑ τα κατά τον νόμο του Κυρίου4" συμπεριλαμβάνονται τόσο οι νομικές απαιτήσεις (κατά Λουκά 2/β/21-38) και φυσικά και οι διάφορες προφητείες, η εκπλήρωση των οποίων δίνεται στο κατά Ματθαίο (κατά Ματθαίο 2/β/15, 2/β/17, 2/β/23). Το κατά Λουκά 2/β/39 δεν μας λέει τι συνέβη αμέσως μετά την επίσκεψη στον ναό, αλλά το τι συνέβη αφού ΠΑΝΤΑ όσα ο Λόγος του Θεού έλεγε γι’ αυτό το στάδιο της ζωής του Ιησού εκπληρώθηκαν. Αφού λοιπόν ΟΛΑ αυτά εκπληρώθηκαν, ο Ιησούς, η Μαρία και ο Ιωσήφ γύρισαν στην Ναζαρέτ (κατά Λουκά 2/β/39, κατά Ματθαίο 2/β/23).
3. Συμπέρασμα
Μετά απ’ όλα τα παραπάνω, είμαστε τώρα σε θέση να κάνουμε μια περίληψη των γεγονότων τα οποία αναφέρονται στην γέννηση του Ιησού Χριστού:
1. Ο Ιησούς γεννήθηκε στην Βηθλεέμ της Ιουδαίας (κατά Ματθαίο 2/β/1).
2. Την νύχτα της γέννησης τον επισκέφτηκαν βοσκοί (κατά Λουκά 2/β/8-18). Μετά την γέννηση η οικογένεια συνέχισε να μένει στη Βηθλεέμ αφού πρώτα μετακινήθηκε σε σπίτι.
3. Την όγδοη ημέρα από την γέννηση έγινε η περιτομή του Ιησού.
4. Ο Ιησούς και η Μαρία πηγαίνουν στην Ιερουσαλήμ, στον ναό, για να παραστήσουν τον Ιησού στον Κύριο και να εκπληρώσουν τις νομικές υποχρεώσεις για τον καθαρισμό της Μαρίας.
5. Οι Μάγοι έρχονται στην Ιερουσαλήμ αφού είδαν "τον αστέρα αυτού εν τη ανατολή" (κατά Ματθαίο 2/β/2). Στην Ιερουσαλήμ συναντούν τον Ηρώδη ο οποίος έμαθε με ακρίβεια απ’ αυτούς τον χρόνο που παρουσιάστηκε το αστέρι (κατά Ματθαίο 2/β/7). Μέσω αυτής της πληροφορίας προσδιόρισε την ηλικία του Ιησού, την οποία και χρησιμοποίησε για να θέσει το όριο ηλικίας για τα παιδιά που διέταξε να φονευτούν (κατά Ματθαίο 2:16). Αφού το όριο αυτό ήταν δυο χρόνια, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι όταν οι Μάγοι επισκέφτηκαν τον Ιησού, αυτός δεν ήταν περισσότερο από δυο χρονών αν και όχι πολύ μικρότερος από τόσο.
6. Ο Θεός ειδοποιεί τους Μάγους να μην γυρίσουν στον Ηρώδη (κατά Ματθαίο 2/β/12).
7. Ο Θεός ειδοποιεί τον Ιωσήφ να φύγει για την Αίγυπτο. Η προφητεία του Ωσηέ 11:1 εκπληρώνεται.
8. Ο Ηρώδης σκοτώνει όλα τα παιδιά στην περιφέρεια της Βηθλεέμ από δυο χρονών και κάτω (κατά Ματθαίο 2/β/16). Η προφητεία του Ιερεμία 31/λα/15 εκπληρώνεται.
9. Ο Ηρώδης πεθαίνει και ο Ιωσήφ επιστρέφει από την Αίγυπτο. Ο Ιωσήφ, η Μαρία και ο Ιησούς έχοντας εκπληρώσει όλα όσα ο Λόγος του Θεού έλεγε γι’ αυτό το στάδιο της ζωής του Ιησού επιστρέφουν στην Ναζαρέτ (κατά Ματθαίο 2/β/23 και κατά Λουκά 2/β/39)
Αναστάσιος Κιουλάχογλου
Υποσημειώσεις
1. Για περισσότερα πάνω στην ταυτότητα των Mάγων δες: J. M. Freeman: "Manners and Customs of the Bible", Logos International, 1972, σελ. 330-332.
2. Διαφορετικά, ο Ηρώδης θα είχε θέσει διαφορετικό όριο ηλικίας.
3. Το κατά Λουκά 2/β/22 μας λέει ότι η επίσκεψη στον ναό συνέβη όταν "επληρώθησαν οι μέρες του καθαρισμού" της Μαρίας. Αφού σύμφωνα με τον νόμο (Λευιτικό 12/ιβ/1-5), οι μέρες για τον καθαρισμό μιας γυναίκας που γεννούσε ένα αγόρι ήταν σαράντα, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η επίσκεψη στον ναό συνέβη σαράντα μια μέρες μετά την γέννηση.
4. Η φράση "ο νόμος του Κυρίου" δεν σημαίνει αναγκαστικά μόνο τον νόμο του Μωυσή. Πέρα από τον νόμο του Μωυσή, η λέξη "νόμος" χρησιμοποιείται επίσης γενικά, εννοώντας τις γραφές της Παλαιάς Διαθήκης. Αυτό γίνεται φανερό από την χρήση αυτή της λέξης στο κατά Ιωάννη 10/ι/34 και 15/ιε/25 όπου οι Ψαλμοί ονομάζονται "νόμος" καθώς επίσης και στην Κορίνθιους Α 14/ιδ/21 όπου ο Ησαΐας επίσης ονομάζεται "νόμος". Είναι με αυτή την γενική έννοια που η λέξη αυτή χρησιμοποιείται στο κατά Λουκά 2/β/39